Walki o Twierdzę Przemyśl

W dniu 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie został zastrzelony następca tronu monarchii austro - węgierskiej arcyksiążę Franciszek Ferdynand i jego żona księżna Zofia Hohenberg. Zamach ten doprowadził do wybuch pierwszej wojny światowej. W chwili wybuchu wojny twierdza stanowiła główny umocniony punkt obrony w północno - wschodniej części monarchii austro - węgierskiej zabezpieczając najsłabszy punkt w całym systemie obronnym w rejonie Sambor Chyrów.

W sierpni 1914 roku naczelny dowódca wojsk austriackich arcyksiążę Fryderyk oraz szef sztabu generalnego marszałek Condrad von Hötzendorf przenieśli swą siedzibę z Wiednia do Przemyśla, gdzie mieścił się również generalny Sztab Twierdzy, której komendantem został gen. Herman Kusmanek.

 

Przednia ściana schronu centralnego
fortu I "Salis Soglio".
Fot. M. Czyżowski 1999 r.


Po pierwszych sukcesach armii austro - węgirskiej Rosjanie 3 września rozpoczęli ofensywę, która doprowadziła do pierwszego oblężenia twierdzy. Twierdzę oblegały wojska rosyjskie pod dowództwem generała Radko Dimitriewa. Celem Rosjan było szybkie zdobycie Przemyśla by błyskawicznie dojść do przełęczy karpackich i wkroczenie do Węgier.

Od 5 - 9 września 1914 r. wojska rosyjskie przeprowadziły szturm na twierdzę, głównie na wschodnią grupę fortów w rejonie Siedlisk. Atak zakończył się masakrą wojsk rosyjskich, przez co Rosjanie przeszli do regularnego oblężenia.

Lewe skrzydło koszar szyjowych
fortu XV "Borek".
Fot. M. Czyżowski 1996 r.

 


W dniu 9 października 1914 roku od strony Prałkowiec weszły do miasta odziały austriackiej 3 armii, które przyszły z odsieczą. Po odblokowaniu twierdzy przez Przemyśl przetoczyły się wojska austro - węgierskie, które zaopatrywały się z zapasów strategicznych twierdzy, co w przyszłości doprowadziło do poważnych konsekwencji.

Ogólna sytuacja wojsk austriackich na froncie nie była korzystna i 5 listopada Rosjanie ponownie okrążyli twierdzę i rozpoczęli oblężenie. Nauczeni z lekcji po pierwszym oblężeniu Rosjanie, którymi dowodził gen. Seliwanow postanowili zmienić taktykę i rozpoczęli całkowitą oraz długotrwałą blokadę twierdzy. Taktyka przyniosła oczekiwany skutek.

 

Widok na koszary szyjowe
(prawa strona) 
fortu V "Grochowce".
Fot. M. Czyżowski 1994 r.


Na skutek groźby głodu, wyczerpania załogi oraz z obawy przed buntem komendant twierdzy gen. Kusmanek po 137 dniach oblężenia poddał twierdze 22 marca 1915 r. Tuż przed kapitulacją Austriacy wysadzili wszystkie forty, zniszczyli składy broni i amunicji oraz wszystkie zapasy żywności by nie dostały się w ręce Rosjan.

Od 22 marca 1915 do 3 czerwca 1915 roku twierdza przeszła pod panowanie Rosjan. W dnu 2 kwietnia 1915 r. miasto i forty (grupę Siedliską oraz X "Orzechowce") zwiedzał sam Car Mikołaj II w towarzystwie wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza.

Wnętrze schronu centralnego
(z prawej poterna centralna)
fortu X "Orzechowce".
Fot. M. Czyżowski 1998 r.

 


W wyniku ofensywy austro - węgierskiej i niemieckiej i przełamaniu frontu rosyjskiego pod Gorlicami rozpoczną się odwrót wojsk rosyjskich. Twierdza Przemyśl stała się ponownie terenem działań wojennych.

Wysadzone forty nie przedstawiały już większej wartości bojowej, ale mimo to Austriacy i Niemcy nie przystąpili od razu do ataku lecz czekali na posiłki, z którymi miały dotrzeć ciężkie moździerze oblężnicze kal.420 i 305 mm. potrafiące przebić do 2,5 m betonu.

 

Jedna ze zniszczonych kazamat koszar szyjowych na forcie
VII "Prałkowce".
Fot. M. Czyżowski 1999 r.


Po trzech dniach ostrzału fortów wojska austriackie i niemieckie bez trudu zdobyły twierdze. Po trzecim oblężeniu w czerwcu 1915 r. rola twierdzy przemyskiej w pierwszej wojnie światowej zakończyła się. W pierwszych latach wojny twierdza dobrze spełniła swoja rolę. Natomiast trzecie oblężenie pokazało, że rozwój artylerii doprowadził do upadku koncepcji budowy twierdz pierścieniowych.

Reklama