Najciekawsze zabytki

Zespół fortyfikacji miejskich - w jego skład wchodzą relikty murów obronnych średniowiecznego miasta (mury, fosy) z przełomu XV i XVI w. modernizowanych w XVI w. Mury obronne zachowały się do czasów obecnych i oglądamy je w postaci dwóch niedużych fragmentów przy ul. Basztowej. Niegdyś mury te przebiegały wzdłuż dzisiejszych ulic Basztowej, Słowackiego, pl. na Bramie, Jagiellońskiej, Kościuszki, Wybrzeża Marszałka Piłsudskiego, Waygarta, Kmity pomiędzy katedrą i zamkiem, ulicą Kapitulną, obok ul. Tatarskiej do Popiełuszki, a następnie dochodziły do Basztowej.
Do miasta można dostać się przez 3 bramy i furty, a obronność murów wzmacniało 10 baszt. Dużą atrakcję turystyczną stanowią forty z I wojny światowej z tzw. pierścienia wewnętrznego za zniszczonym fortem, głównym "Ostrów". Najatrakcyjniej prezentują się jednak forty na wzniesieniu. W sezonie letnim czynne jest w bramie fortecznej przy ul. Sanockiej Muzeum Pamiątek z 1914-15 roku.

Zabytkowe kamieniczki w Rynku - niegdyś otaczały one cały rynek. Obecnie część kamienic nie istnieje, pozostałe uległy licznym przeróbkom zmieniającym znacznie ich pierwotny wygląd. Kamienice posiadały na parterze obszerną sień, obok znajdował się sklep z magazynem. Na piętrze usytuowane izby mieszkalne, w piwnicach magazyny. Kamienice rynku przemyskiego od schyłku XV do XVI w. były jednopiętrowe. Budowane w XVI w. posiadały już dwa piętra, a jednopiętrowe otrzymywały nadbudówkę drugiego piętra, stając się równocześnie wielorodzinnymi domami czynszowymi.
W pierzei południowej rynku, zachowane są kamieniczki z podcieniami i ciekawymi elewacjami. Niektóre z nich mają własne nazwy, np. "Dom Hildów" czy "Pod Krzysztofory". W kamieniczkach tych znajdują się interesujące sienie zajezdne i klatki schodowe. W odrestaurowanej kamienicy Rynek 4 mieści się siedziba Towarzystwa Przyjaciół Nauk z cenną biblioteką.

Zamek w Przemyślu - leżący na wzgórzu 270 m n.p.m. z całym zespołem (brama wjazdowa, 4 baszty, relikty budowli romańskich i teatr "Fredreum") należy do najstarszych i najcenniejszych zabytków miasta. Z zamku zbudowanego po roku 1340 przez Kazimierza Wielkiego pozostała jedynie gotycka ostrołukowa brama wjazdowa. Przebudowę zamku w latach 1514-1553 przeprowadził Piotr Kmita, zmieniając budowlę z gotyckiej na wczesnorenesansową. Dalsza modernizacja w XVII w. nadała obiektowi cechy renesansowe. Zaniedbany zamek w latach 1759-1762 uległ częściowej rozbiórce. Dopiero konserwacja i rekonstrukcja pozostałych części w XIX i XX w. uratowała go od całkowitej likwidacji. Udało się uratować tylko 2 baszty i bramę wjazdową. W 1916 roku zbudowania zamkowe przyjęło na teatr Towarzystwo Dramatyczne im. Aleksandra Fredry. Od 1968 roku podjęło rozległe prace rekonstrukcyjno- remontowe całego obiektu, które zakończono w 1992 roku. Od tej pory pomieszczenia zamku służą instytucjom upowszechnianie kultury.

Archikatedra - cenny zabytek architektury. Wybudowana została w stylu gotyckim w XV i XVI w., na miejscu dawnej rotundy św. Mikołaja z XII-XIII w. Fragmenty rotundy odkryto w 1961 roku w podziemiach archikatedry. W wieku XVIIII przebudowano fasadę w stylu barokowym, a po zawaleniu się sklepienia nawy głównej w 1733 roku następuje odbudowa kościoła. W latach 1833-1913 dokonano kolejnej restauracji wg projektu architekta Prylińskiego, przywracając jej częściowo charakter gotycki. Jednak oglądana z zewnątrz archikatedra nie reprezentuje wyraźnych stylowych cech. Z XV-wiecznej gotyckiej katedry zachowały się: mur z przyporami i małymi basztami obronnymi koło Skarbca, oraz prezbiterium, gotyckie okna, żebrowania i sklepienia. Fasada barokowa zdobiona jest balustradą z herbami rodziny Fredrów. Obok stoi dzwonnica późnobarokowa nadbudowana ok. 1907 roku, mająca 71 m wysokości. W 1960 roku papież Jan XXIII nadał katedrze tytuł Bazyliki Mniejszej. 26 maja 1991 roku w kaplicy Fredrów złożone zostały relikwie sługi Bożego Józefa Sebastiana Pelczara, którego beatyfikacji dokonał papież Jan Paweł II w dniu 2 czerwca 1991 roku w Rzeszowie. W archikatedrze znajduje się otoczona kultem mała, alabastrowa statua Matki Bożej Jackowej, pochodząca z końca XV w. (według legendy z 1240 r.) przeniesiona tutaj z kościoła Dominikanów w XVIII w.

Urząd Miejski - Analiza materiałów i technika murów wykazała, iż pewne partie tego gmachu pochodzą z końca XV w. Był on w posiadaniu różnych właścicieli. Po pierwszym rozbiorze Polski budynek pełnił rolę koszar, a w latach 1860-65 przeznaczony został na sąd. W okresie międzywojennym i obecnie służy jako siedziba władz miejskich. W 1964 roku z okazji 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego na ścianie gmachu umieszczono tablicę z nazwiskami profesorów tej uczelni pochodzących z Przemyśla i ziemi przemyskiej. Na gmachu u góry widoczny jest herb Przemyśla, przedstawiający kroczącego niedźwiedzia z krzyżem nad grzbietem.

Urząd Wojewódzki - znajduje się w budynku poklasztornym o.o. Dominikanów, który powstał w latach 1589-1635. Został wybudowany w stylu eklektycznym z fragmentami barokowymi. W 1787 roku austriacka administracja umieściła w nim cyrkuł funkcjonujący do 1817 roku. Następnie mieścił się tutaj magistrat, a od 1847 roku do 1936 sąd i więzienie. Od czerwca 1975 roku zlokalizowano w budynku siedzibę Urzędu Wojewódzkiego.

Gmach Garnizonowego Klubu Oficerskiego - to dawny klasztor Dominikanek zbudowany w 1595 roku w obrębie murów miejskich. Po kasacie w XVIII w. został zamieniony przez Austriaków na szpital wojskowy, a następnie pod koniec XIX w. budynek przeznaczono na kasyno wojskowe. Ostatnia wojna przyniosła obiektowi poważne zniszczenia wnętrza. Obecnie pełni on funkcję Garnizonowego Klubu Oficerskiego.

Dawna szkoła katedralna - zbudowana została w latach 1564-1572 w stylu gotyckim, później przebudowana, na skutek czego utraciła swój pierwotny wygląd.

Kościół Najświętszego Serca Jezusowego - Jest to dawny kościół jezuicki, następnie wojskowy, a od 1991 roku decyzją Ojca Świętego stanowi katedrę diecezji bizantyjsko-ukraińskiej. Kościół ten wzniesiony został w latach 1627-1635 głównie staraniem Anny z Tyrawskich Ulińskiej. Zbudowano go w stylu barokowym. Trzynawowy z dwuwieżową fasadą posiada wewnątrz wartościowe obrazy Tadeusza Popiela, Józefa Stachiewicza i innych. W jego podziemiach spoczywały zwłoki błogosławionego biskupa przemyskiego Józefa Sebastiana Pelczara (przeniesione do Archikatedry w 1991 roku).

Dawne Kolegium Jezuickie - zbudowane w latach 1687-1720 służyło jezuitom do grudnia 1773 roku, tj. do czasu zniesienia zakonu bullą papieską. Rząd austriacki likwidując kolegium, skonfiskował jezuitom mieszczącą się w gmachu bibliotekę, drukarnię i aptekę, zamieniając budynek na niemieckie gimnazjum. Przez pewien czas była to szkoła wojskowa, a następnie filozoficzno-teologiczna. W okresie Wiosny Ludów mieściły się w gmachu koszary przemyskiej gwardii narodowej. W 1903 roku przeznaczono go na mieszkanie dla duchowieństwa. Obecnie na II piętrze budynku znajdują się zbiory Muzeum Archidiecezjalnego im. bł. Józefa Sebastiana Pelczara, Biskupa Przemyskiego.

Zespół kościelno- klasztorny Franciszkanów - wybudowany w latach 1754-78 w stylu barokowym wg projektu Walentego Haltmana. Kościół zdobi bogata polichromia wykonana przez Tomasza Gertnera, Rybkiewicza i Winiarskiego. Budowla wykazuj pewne cechy klasycystyczne w postaci kolumn jońskich na fasadzie i fresku w niszach. Widoczne 3 piękne rokokowe kamienne rzeźby z piaskowca, są dłuta Fabiana i Sebastiana Fesingerów. Ozdobne w żelazne okucia drzwi wprowadzają do wnętrza kościoła, który jest budowlą trzynawową, bazylikową. W latach 1848-75 obiekt przechodził restaurację. W roku 1987 zakończono prace konserwatorskie, które rozpoczęto w 1980 roku. Jest to jeden z najcenniejszych i najpiękniejszych zespołów sakralnych w Przemyślu.

Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej - mieści się w zabytkowym pałacu z 1887 roku, byłej siedzibie biskupa greckokatolickiego. Budynek ten przeszedł adaptacje i modernizację w latach 1969-74. Początki muzeum sięgają 1909 roku. Inicjatorami jego powstania byli bracia Osińscy, którzy na ten cel oddali rodzinne i własne zbiory. Muzeum posiada szereg ekspozycji stałych: archeologiczną "Dzieje ziemi i człowieka w regionie przemyskim", etnograficzną "Tradycyjna i współczesna rzeźba ludowa", wnętrza mieszczańskie z przełomu XIX/XX w., szkic panoramy "Bitwa pod Somosierrą" W. Kossaka i M. Wywiórskiego, a także jeden z największych zbiorów ikon w Polsce. Muzeum jest więc dużą atrakcją dla zwiedzających.

Zespół poklasztorny Karmelitów - Kościół i klasztor zostały wzniesione w latach 1624-30, zachowały po dzisiejsze czasy bogactwo i artyzm stylu barokowego. Obiekt wybudowano z fundacji Marcina Krasickiego w obrębie murów miejskich. Po kasacie w 1784 roku cały zespół przekazano kapitule greckokatolickiej na katedrę, a zakonników przeniesiono do klasztoru w Zagórzu. W latach 1876-84 dokonano licznych niezbyt udanych przeróbek, które znacznie zmieniły wygląd kościoła. W 1946 roku o.o. Karmelici objęli ponownie w posiadanie klasztor i kościół. W latach 1979-82 przeprowadzono remont wnętrza kościoła przywracający mu poprzedni wygląd. Posiada on bogatą dekorację stiukową, cenne portale, drewnianą ambonę w formie łodzi i wiele zabytków sztuki sakralnej.
Obok znajduje się murowana dzwonnica postawiona około 1880 roku.

Wieża zegarowa - budowana w latach 1775-77 s tylu barokowym służyć miała jako dzwonnica nowej cerkwi, którą wznieść miano w miejsce spalonej w XVI w., po przekazaniu kościoła Karmelitów na katedrę greckokatolicką. W 1784 roku władze austriackie zaadoptowały nieskończoną dzwonnicę na strażnicę miejską. Po pożarze w 1864 roku wieża została przebudowana i podwyższona o jedno piętro, otrzymując obecny wygląd. Rolę wieży strażackiej pełniła do 1907 roku.

Kościół i klasztor o.o. Reformatów - położony jest o 3 m poniżej poziomu ulicy. Zespół ten został wybudowany w 1641 roku w stylu barokowym. Oba obiekty opasano murami z czterema basztami, dzięki czemu pełniła funkcję barbakanu obronnego przy Bramie Lwowskiej. W późniejszych czasach kościół był wielokrotnie przerabiany, w wyniku czego zmienił swój pierwotny wygląd. W podziemiach klasztoru pochowany został Andrzej Maksymilian Fredro. Kościół zdobią freski Stanisława Stroińskiego. Na zewnątrz kościoła widoczny jest pomnik zakonnika-reformata Krystyna Szyszkowskiego, który w 1672 roku przewodził mieszczanom Przemyśla w walce z Tatarami.

Pałac biskupów rzymskokatolickich - wzniesiony w latach 1751-1754, przebudowany w XIX i XX w. Na skutek zmian pałac stracił cechy stylowe.

Kopiec Tatarski - usypany w kształcie podłużnego trójkąta o owalnej podstawie, posiada wymiary 100 x 16 m, wysokość 12 m. Najstarsza legenda mówi o zniesieniu (pobiciu) w I poł. XVI w. w tym miejscu zagonu tatarskiego i gdzie w czasie walki zginął chan (Mirza). W miejscu śmierci chana wg wschodnich obyczajów usypywano kopiec-pomnik. Wzgórze na pamiątkę zwycięstwa nazwano "Zniesienie", a na kopcu ustawiono kapliczkę św. Leonarda. Wg historyków nazwa kopca pochodzi z czasów wczesnohistorycznych, gdyż służył jako punkt obserwacyjny do przekazywania umówionych znaków o zbliżaniu się od wschodu i płd- wsch. nieprzyjaciela, którym od XIII w. byli głównie Tatarzy.

Kościół Św. Trójcy i klasztor s.s. Benedyktynek - z XVIII w., to najstarsze budowle Zasania. Obecny kościółek Benedyktynek, barokowy, jednonawowy, z częścią klasztoru, budowany był w latach 1768-77. obiekt otoczono murem obronnym ze strzelnicami, który zachował się na długości ok. 350 m wraz z otworami strzelnic i fragmentami baszt. W kościele można obejrzeć freski barokowe Stanisława Stroińskiego z XVIII w., rokokową kratę chóru, obrazy z XVII-XVIII 3w., tabernakulum z alabastru z 2880 roku, oraz barokową ambonę z XVIII w.

Dom Robotniczy - jest to okazały budynek wybudowany w latach 1912-13 ze składek robotniczych. Jako pierwszy w Galicji był ośrodkiem kultury robotniczej. Pracami budowy gmachu kierował inż. Stanisław Majerski i Antoni Malinowski.

Kościół Salezjanów -, neogotycki, został wzniesiony w latach 1912-1929 przez zakonników którzy osiedlili się w Przemyślu w 1907 roku. W świątyni zwracają uwagę 2 obrazy Mariana Stroińskiego oraz bogato rzeźbiona ambona, a także polichromia wykonana w trakcie ostatniej restauracji kościoła przez Stanisława Jakubczyka.

Budynek Dworca PKP - zbudowano w latach 1859-60 równolegle z budowlą linii Kraków- Lwów. Przebudowano go w 1895 roku. Ma charakter neobarokowy z bogatym wystrojem wnętrz. W hollu znajduje się 12 plafonów wykonanych przez Jana Talagę i Feliksa Wyrzywalskiego, a w sali restauracyjnej, malowidła ścienne Mariana Stroińskiego.

Dawna synagoga na Zasaniu - zbudowana w XIX w. w latach okupacji hitlerowskiej mieściła się tutaj elektrownia. Po wojnie zajezdnia MPK.

Budynek dawnego Cyrkułu - został wzniesiony po 1678 roku jako klasztor i szpital o.o. Bonifratów. W latach 1787, 1817, 1885 przechodził generalną przebudowę. W 1817 roku umieszczono tutaj urząd cyrkularny, potem starostwo. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Urzędu Powiatowego. Od 1975 roku był siedzibą Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Od 1990 roku funkcjonuje tu Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych.

Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy - pochodzi z 1880 roku. Jest murowana, ma 3 kopuły na planie centralnym. Cerkiewka ta niedawno gruntownie odnowiona posiada ikonostas z XIX w. Od 1985 roku jest w posiadaniu parafii prawosławnej.

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny - murowana, o trzech kopułach, wzniesiona po 1887 roku w miejscu dawnej cerkwi drewnianej. Została zniszczona po II wojnie światowej, odnowiono ją w latach 1982-84. Mieści obecnie parafię kościoła prawosławnego. Obok cerkwi znajduje się dzwonnica z zabytkowymi dzwonami z XVIII w. oraz cmentarz.

Zespół pałacowy Lubomirskich w Bakończycach - Pałac zbudowany wg projektu arch. Maksymiliana Nitscha w latach 1885-1887 w stylu eklektycznym. Fundatorem pałacu jest Hieronim Lubomirski, który założył również park wg wzorów angielskich.

 

Reklama